ساختار معرفت‌شناختی اعتباریات در اندیشۀ علامه طباطبایی و پیامدهای اجتماعی آن

نویسندگان

    فاطمه عباسی گروه الهیات و فلسفه اسلامی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
    محمود عبایی کوپائی * گروه الهیات و فلسفه اسلامی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. mahmoodabaie2025@chmail.ir
    محمد کاظم رضازاده جودی گروه الهیات و فلسفه اسلامی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

کلمات کلیدی:

ادراکات اعتباری, علامه طباطبایی, عقل عملی, معرفت‌شناسی اجتماعی, فلسفه اسلامی, مفاهیم اعتباری

چکیده

نظریۀ اعتباریات در اندیشۀ علامه طباطبایی، صرفاً تمایزی زبانی یا منطقی با ادراکات حقیقی نیست؛ بلکه چارچوبی فلسفی و معرفت‌شناختی برای تبیین چگونگی پدیدآیی، کارکرد و تحول مفاهیم بنیادینی ارائه می‌دهد که زندگی ارادی و اجتماعی انسان را سامان می‌بخشند. این مقاله با تمرکز بر ساختار درونی اعتباریات، به تحلیل شش ویژگی کلیدی و چهار گونۀ اصلی آن‌ها می‌پردازد و نسبت این مفاهیم را با مقولات فلسفی‌ای همچون فطرت، عقل عملی و قوای فعالۀ انسانی مورد واکاوی قرار می‌دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد که مفاهیم اعتباری، در منظومۀ فکری علامه طباطبایی، صرفاً حاصل ارادۀ ذهنی نیستند، بلکه در فرآیند تعامل میان ضرورت‌های عینی و سازوکار عقل عملی شکل می‌گیرند. دوگانگی مفهومی «قبل‌الاجتماع / بعدالاجتماع» در کنار ویژگی‌هایی چون ذهنی‌بودن، تغییرپذیری، آثار خارجی داشتن، و ناتوانی از اثبات برهانی، بستری برای بازاندیشی فلسفی در علوم انسانی مبتنی بر مبانی اسلامی فراهم می‌سازد. بدین‌سان، نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی را می‌توان کوششی در جهت وحدت‌بخشی میان ابعاد معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی و اجتماعی در فهم انسان قلمداد کرد.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Darwall, S. (2001). A Look at 20th-Century Moral Philosophy. Suhrevardi Office.

Esmaeili, M. A. (2014). A Study of Conventional Perceptions in Islamic Theology. Islamic Wisdom, 1(2), 69-98.

Khansari, M. (2008). Islamic Philosophy. SAMT.

Khosropanah, A. (2011). Allamah Tabatabai: Philosopher of Islamic Humanities. Islamic Culture and Thought Research Institute.

Mosleh, S. J. (2013). The Relationship Between Islamic Philosophy and the Humanities. Research Institute of Hawza and University.

Motahhari, M. (1994). Collected Works (Vol. 6). Sadra.

Oliaei, A. (2010). Social Reality and Conventional Matters: From the Perspective of Allamah Tabatabai and John Searle. Islamic Culture and Thought Research Institute.

Tabatabai, S. M. H. (1985). The Principles of Philosophy and the Method of Realism (Vol. 2). Sadra Publications.

Tabatabai, S. M. H. (1995). Tafsir al-Mizan (Vol. 3,7,18,19). Islamic Publications Office.

Tabatabai, S. M. H. (2008). Nihayat al-Hikmah (The End of Wisdom). Bustan-e Ketab.

Yousefzadeh, M. (2001). Islamic Moral Philosophy. Astan Quds Razavi Research Foundation.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۴/۰۵/۲۷

ارسال

۱۴۰۴/۰۱/۱۶

بازنگری

۱۴۰۴/۰۵/۰۱

پذیرش

۱۴۰۴/۰۵/۰۹

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

عباسی ف.، عبایی کوپائی م.، و رضازاده جودی م. ک. (1404). ساختار معرفت‌شناختی اعتباریات در اندیشۀ علامه طباطبایی و پیامدهای اجتماعی آن. معرفت و بصیرت اسلامی، 1-16. https://journaliki.com/index.php/journaliki/article/view/230

مقالات مشابه

21-30 از 133

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.