ساختار معرفتشناختی اعتباریات در اندیشۀ علامه طباطبایی و پیامدهای اجتماعی آن
کلمات کلیدی:
ادراکات اعتباری, علامه طباطبایی, عقل عملی, معرفتشناسی اجتماعی, فلسفه اسلامی, مفاهیم اعتباریچکیده
نظریۀ اعتباریات در اندیشۀ علامه طباطبایی، صرفاً تمایزی زبانی یا منطقی با ادراکات حقیقی نیست؛ بلکه چارچوبی فلسفی و معرفتشناختی برای تبیین چگونگی پدیدآیی، کارکرد و تحول مفاهیم بنیادینی ارائه میدهد که زندگی ارادی و اجتماعی انسان را سامان میبخشند. این مقاله با تمرکز بر ساختار درونی اعتباریات، به تحلیل شش ویژگی کلیدی و چهار گونۀ اصلی آنها میپردازد و نسبت این مفاهیم را با مقولات فلسفیای همچون فطرت، عقل عملی و قوای فعالۀ انسانی مورد واکاوی قرار میدهد. یافتهها نشان میدهد که مفاهیم اعتباری، در منظومۀ فکری علامه طباطبایی، صرفاً حاصل ارادۀ ذهنی نیستند، بلکه در فرآیند تعامل میان ضرورتهای عینی و سازوکار عقل عملی شکل میگیرند. دوگانگی مفهومی «قبلالاجتماع / بعدالاجتماع» در کنار ویژگیهایی چون ذهنیبودن، تغییرپذیری، آثار خارجی داشتن، و ناتوانی از اثبات برهانی، بستری برای بازاندیشی فلسفی در علوم انسانی مبتنی بر مبانی اسلامی فراهم میسازد. بدینسان، نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی را میتوان کوششی در جهت وحدتبخشی میان ابعاد معرفتشناختی، هستیشناختی و اجتماعی در فهم انسان قلمداد کرد.
دانلودها
مراجع
Darwall, S. (2001). A Look at 20th-Century Moral Philosophy. Suhrevardi Office.
Esmaeili, M. A. (2014). A Study of Conventional Perceptions in Islamic Theology. Islamic Wisdom, 1(2), 69-98.
Khansari, M. (2008). Islamic Philosophy. SAMT.
Khosropanah, A. (2011). Allamah Tabatabai: Philosopher of Islamic Humanities. Islamic Culture and Thought Research Institute.
Mosleh, S. J. (2013). The Relationship Between Islamic Philosophy and the Humanities. Research Institute of Hawza and University.
Motahhari, M. (1994). Collected Works (Vol. 6). Sadra.
Oliaei, A. (2010). Social Reality and Conventional Matters: From the Perspective of Allamah Tabatabai and John Searle. Islamic Culture and Thought Research Institute.
Tabatabai, S. M. H. (1985). The Principles of Philosophy and the Method of Realism (Vol. 2). Sadra Publications.
Tabatabai, S. M. H. (1995). Tafsir al-Mizan (Vol. 3,7,18,19). Islamic Publications Office.
Tabatabai, S. M. H. (2008). Nihayat al-Hikmah (The End of Wisdom). Bustan-e Ketab.
Yousefzadeh, M. (2001). Islamic Moral Philosophy. Astan Quds Razavi Research Foundation.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Fatemeh Abbasi, Mahmoud Abaeikoopaee, Mohammad Kazem Rezazadeh Joodi (Author)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.