نقد دیدگاه شارح المواقف درباره جایگاه امامت در اصول یا فروع دین با تکیه بر ادله نقلی و عقلی

نویسندگان

    غلامرضا معصومی * پژوهشگر پسا دکتری، گروه الهیات و معارف اسلامی ، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. Dr.heza@yahoo.com

کلمات کلیدی:

 جرجانی, اصول, فروع, امام, دین

چکیده

مقاله حاضر به اصول یا فروع دین بودن امامت از دیدگاه شارح مواقف می‌پردازد در فصل اول ضمن آشنایی اجمالی با جرجانی، به تعریف اصطلاحاتی همچون امام، خلیفه، اصول و فروع دین پرداختیم و معیار اصول یا فروع دین بودن یك مسأله در امور دینی را بیان كردیم. اینكه دین اسلام دین خاتم است و دینى است كلى و جامع همه شئون زندگى بشرمسلم است اما مدت 23 سال وافى نبود كه پیامبر همه احكام اسلام را براى همه­ی مردم بیان كند و از طرفی امكان ندارد كه چنین دینى ناقص بیان شده باشد بنابراین حتما باید كسى یا كسانى در میان اصحاب پیغمبر (ص) وجود داشته باشند كه اسلام را به تمام و كمال از پیغمبر فرا گرفته و به مردم ابلاغ كنند از این بحث تحت عنوان امامت یاد شده است بحث با یك سوال آغاز می­شود: آیا امامت یک مسئله فقهی است یا كلامی؟ اگر از مسائل فقهی باشد از فروع دین بوده، در این صورت جعل آن از طرف امت اسلامی و به انتخاب مردم می‌باشد كه در فصل دوم ادله قائلین به فروع دین بودن امامت از جمله شارح مواقف را نقل و نقد كردیم اما اگر امامت از مسائل كلامی باشد جعل آن از طرف خداوند بوده و ایمان و اعتقاد به آن نیز امری لازم و ضروری بشمار می­رود كه در فصل سوم ادله قائلین به اصول دین بودن امامت را بیان نمودیم بهرحال اصل امامت امری مسلم است میان اکثریت مذاهب اسلامی ولی در این نکته که آیا امامت وجوب علی الله دارد یا علی الناس اختلاف جدی رخ داده است. تحقیق حاضر بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهدكه آیا امامت مثل نبوت از ارکان اساسی دین و مرجع برای مسائل دینی بوده همانطور که امامیه معتقد است یا اینکه رتبتاً از نبوت پایینتر بوده و امام وظیفه ای جز برقراری امنیت و حفظ منافع، امنیت و... نداشته و مرجع اصلی دین همان کتاب و سنت است و امام همچون رئیس جمهور در عصر حاضر باید از طرف مردم انتخاب شود؟ کما اینکه عامه و شارح مواقف معتقد است. به اعتقاد شیعه منصب امامت، الهی است و باید از طرف خداوند به کسانی که صلاحیت و شرایط آن را دارند داده شود. با توجه به آیاتی مثل آیه تبلیغ و اولوالامر و.... همچنین روایاتی همچون حدیث من مات، ثقلین و... که امامیه به آن استدلال می‌کند امامت یک اصل بنیادی دینی است نه فرعی و در شمار اصول دیگر مثل توحید، نبوت، معاد و عدل می‌باشد. بر خلاف این نظریه برخی از علماء اهل سنت همچون شارح مواقف و قاضی عضدالدین ایجی معتقدند که امام باید از طرف مردم انتخاب شود و نیاز به شرط عصمت هم نیست لذا دایره وظائف امام را ضیق نموده اند بنا بر این منظر، امامت از فروع دین محسوب می‌شود و یک مسئله­ی فقهی است.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Allamah al-Hilli, H. b. Y. (1978). Kashf al-Murad fi Sharh Tajrid al-I'tiqad (Unveiling the Purpose in Explaining the Summary of Belief). A'lami Foundation for Publications.

Amidi, S. a.-D. (2002a). Abkar al-Afkar fi Usul al-Din (The First Fruits of Thoughts on the Principles of Religion) (1st Edition ed.). Dar al-Kutub al-Ilmiyya.

Amidi, S. a.-D. (2002b). Ghayat al-Maram fi 'Ilm al-Kalam (The Ultimate Aim in the Science of Theology) (1st Edition ed.). Dar al-Kutub al-Ilmiyya.

Bahrani, M. b. A. b. M. Qawa'id al-Maram fi 'Ilm al-Kalam (Rules of the Objective in the Science of Theology) (2nd Edition ed.). Mar'ashi Najafi.

Baqillani, A. B. (2001). Manaqib al-A'immah al-Arba'a (Virtues of the Four Imams [of the Sunni Schools]). Dar al-Muntakhab al-'Arabi.

Baqillani, A. B. M. (1906). Al-Tamhid fi al-Radd 'ala al-Mulhida al-Mu'attila wa al-Rafida wa al-Khawarij wa al-Mu'tazila (Introduction to Refuting the Denying Heretics, the Rejectors [Shi'a], the Kharijites, and the Mu'tazilites). Dar al-Fikr al-'Arabi.

Baqillani, A. B. M. b. a.-T. (1993). Al-Tamhid al-Awa'il wa Talkhis al-Dala'il (The Introduction of Fundamentals and Summary of Evidence) (2nd Edition ed.). Kutub al-Thaqafiyya.

Fakhr al-Razi, F. a.-D. Al-Tafsir al-Kabir (The Great Exegesis) (2nd Edition ed.). Dar al-Kutub al-Islamiyya.

Hanafi Maturidi, A. a.-T. Al-Tamhid li Qawa'id al-Tawhid (The Introduction to the Principles of Monotheism). Dar al-Gharb al-Islami.

Ibn Abi, a.-H. (1967). Sharh Nahj al-Balagha (Explanation of Nahj al-Balagha) (2nd Edition ed.). Dar Ihya' al-Turath al-'Arabi.

Ibn Khaldun, A. Al-Muqaddimah (The Introduction) (4th Edition ed.). Dar Ihya' al-Turath al-'Arabi.

Jurjani, S. S. A. b. M. (1998). Sharh al-Mawaqif (Explanation of the Stations) (1st Edition ed.). Dar al-Kutub al-'Ilmiyya.

Kermani, A. H. a.-D. (1995). Al-Masabih fi al-Imamah (The Lamps on Imamah) (1st Edition ed.). Dar al-Muntazar.

Lahiji, A. a.-R. (1945). Capital of Faith in Doctrinal Principles (Sarmaye-ye Iman dar Usul-e Ateqadat) (2nd Edition ed.). Al-Zahra.

Lahiji, A. a.-R. (2004). Gawhar-e Murad (The Intended Gem) (1st Edition ed.). Sayeh.

Mesbah Yazdi, M. T. (1993). Amuzesh-e Aqa'ed (Teaching Beliefs) (9th Edition ed.). Sazman-e Tablighat (Organization for Islamic Propagation).

Mesbah Yazdi, M. T. (2007). Durus fi al-'Aqidah al-Islamiyya (Lessons in Islamic Belief) (2nd Printing ed.).

Muhaqqiq al-Hilli, A.-Q. J. f. b. a.-H. (2000). Al-Maslak fi Usul al-Din (The Path on the Principles of Religion). Islamic Research Foundation.

Najafi, M. H. (1994). Jawahir al-Kalam fi Sharayi' al-Islam (Jewels of Speech on the Laws of Islam) (4th Edition ed.). Dar al-Kutub al-Islamiyya.

Razi, F. a.-D. Muhassal Afkar al-Mutaqaddimin (The Acquired [Summary] of the Thoughts of the Ancients). Dar al-Kutub al-'Arabi.

Razi, F. a.-D. (1999). Al-Muhassal (The Acquired). Al-Sharif al-Radi.

Tabarsi, A. A. F. b. H. (1987). Majma' al-Bayan (The Gathering of Elucidation) (2nd Edition ed.). Dar Ma'rifa.

Tabarsi Nouri, I. (1962). Kifayat al-Muwahhidin (Sufficiency for the Monotheists) (4th Edition ed.). Ma'arif Islamiyya.

Taftazani, S. d. a.-D. Sharh al-'Aqa'id al-Nasafiyya (Explanation of the Nasafi Creed). Al-Azhar University Libraries.

Taftazani, S. d. a.-D. (1988). Sharh al-Maqasid (Explanation of the Aims) (1st Edition ed.). Al-Radi.

Tusi, J. f. (1973). Talkhis al-Shafi (Summary of The Sufficient) (3rd Edition ed.). Dar al-Kutub al-Islami.

Tusi, K. N. a.-D. (1995). Qawa'id al-'Aqa'id (Rules of Beliefs). Hawza Ilmiyya.

Tusi, M. b. H. (1985). Al-Iqtisad fi ma Yata'allaq bi al-I'tiqad (The Median Path in Matters Pertaining to Belief) (2nd Edition ed.). Dar al-Adwa'.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۴/۰۷/۲۳

ارسال

۱۴۰۴/۰۵/۲۰

بازنگری

۱۴۰۴/۰۶/۰۹

پذیرش

۱۴۰۴/۰۶/۱۶

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

معصومی غ. (1404). نقد دیدگاه شارح المواقف درباره جایگاه امامت در اصول یا فروع دین با تکیه بر ادله نقلی و عقلی. معرفت و بصیرت اسلامی، 1-23. https://journaliki.com/index.php/journaliki/article/view/278

مقالات مشابه

1-10 از 91

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.