بررسی مبانی فقه الحدیثی علامه عسگری و آیت الله جعفر سبحانی

چکیده

بحث حدیث شناسی با توجه به جایگاه ویژه‌ای که احادیث در علوم دینی دارد، از قرن‌ها پیش مورد توجه عالمان دین بوده است. از آنجا که سنت نبوی در کنار آیات قرآن می‌تواند ما را به دستاوردهای زیادی از علوم دینی بکشاند، لذا باید با مطالعه عمیق روایات، و تشخیص روایات موثق و صحیح از روایات بعضا جعلی و مرفوع، راه درست را برای پژوهشگران علوم حدیثی هموار ساخت. از آنجا که احادیث پیغمبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در طول تاریخ همواره گرفتار آفت‌های گوناگون گشته و در برخی موارد تمییز حدیث صحیح از ناصحیح دشوار است، علما و بزرگان دین در عرصه علوم حدیث تلاش کردند تا این وظیفه خطیر را به نحو احسن انجام دهند. از بین این علما، آیت الله سبحانی و علامه عسگری بنا به فراخور دانش خود، راه‌هایی را برای تشخیص حدیث متقن را پیش رو صاحبنظران قرار داده اند. علامه عسگری مبانی و معیارهای متنوّعی اعم از درون متنی و برون متنی، برای نقد روایات ضعیف به کار بسته شده است، لكن ملاک‌های درون متنی به شکل گسترده‌تری به کار گرفته شده است. علامه سبحانی نیز چند ضابطه را برای این مهم در نظر گرفته اند. با تتبع در بین آثار علامه عسگری و علامه سبحانی، به این نتیجه می‌رسیم که علامه عسگری در بحث معیارهای نقد حدیث، فقط در یک مورد با بقیه علمای علم حدیث از جمله آیت الله سبحانی اتفاق نظر دارند و آن عرضه روایات بر قرآن است؛ اما ملاک و معیارهای دیگر ایشان، جنبه نو و قابل توجهی دارد.