هستی‌شناسی و مراتب خلقت در صحیفه سجادیه: بررسی فلسفی و تطبیق آن‌ها
کلمات کلیدی:
صحیفۀ سجادیه, هستی‌شناسی, صنع و ابداع, تکوین و احداث, خلق، انشاءچکیده
مسئلۀ هستی و آفرینش از دیرباز به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین مباحث فلسفی مطرح بوده و در فلسفه اسلامی، به‌واسطۀ پیوند با آموزه‌های دینی، به ژرفا و گستردگی بی‌سابقه‌ای دست یافته است. صحیفۀ سجادیه، به‌عنوان یکی از ارزشمندترین منابع فکری و معنوی شیعه، به بررسی موضوع آفرینش و مراتب وجود پرداخته و مفاهیم مرتبط با این مسئله را در چارچوبی غنی از معنا ارائه داده است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی، تلاش می‌کند مفاهیم فلسفی نظیر «صنع، ابداع، تکوین، احداث، انشاء، اختراع، خلق، جعل و فطر» را تحلیل کرده و دیدگاه صحیفۀ سجادیه را دربارۀ مراتب آفرینش و هستی تبیین کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد امام سجاد (ع) در صحیفۀ سجادیه، با بهره‌گیری از واژگان گوناگون، معانی متنوع و عمیقی از آفرینش را به تصویر کشیده است. این واژگان کلیدی مانند تکوین، فطر و اختراع، دال بر فاعلیت الهی و نحوۀ آفرینش هستی است و همچنین، مفاهیمی چون جعل و فطر، به هدایت مستمر الهی و حکمت در فرایند آفرینش دلالت می‌کنند. افزون بر این، مفاهیمی همچون صنع، ابداع و انشاء، بر بی‌همتایی و بی‌مثال بودن آفرینش تأکید داشته و مراتب وجودشناسی را با فلسفۀ اسلامی پیوند می‌دهند. چنین تحلیلی نشان می‌دهد که صحیفۀ سجادیه نه‌تنها حاوی آموزه‌های عمیق فلسفی دربارۀ آفرینش است، بلکه به‌طور ضمنی به رد دیدگاه‌های مادی‌گرایانه دربارۀ خلقت دفعی جهان می‌پردازد و بر پیوستگی و هدفمندی در نظام آفرینش تأکید می‌کند.
دانلودها
