سیاستگذاری جنایی منحرفانه: خیزشی متأثر از فلسفۀ سیاسی اسلامی

چکیده

هیچ چیز به نام فلسفۀ سیاسی اسلامی وجود ندارد؛ اما فلسفه‌های سیاسی اسلامی (یعنی متصف و منسوب به اسلام) متعددند. برخی مفاهیم، از جمله فلسفۀ سیاسی اسلامی، بی‌معنا و فاقد انسجام نظری‌اند، همان‌گونه که مفاهیمی چون فلسفۀ سیاسی شرقی یا غربی نیز فاقد بنیان‌های علمی منسجم هستند. در مواجهه با مقولاتی مانند سیاستگذاری جنایی بومی، علم جنایی بومی، یا فلسفۀ بومی، چنانچه رویکردی غیرایدئولوژیک اتخاذ شود که به هستی‌شناسی و چیستی مفاهیم علمی و فلسفی بپردازد، نمی‌توان برای این مفاهیم هویت مستقلی قائل شد. علم، فراعلم و فلسفه، در هر زمان و مکان، یک ماهیت واحد و نظام‌مند دارند و تقسیم‌بندی آن‌ها بر اساس زمان و جغرافیا خطایی روش‌شناختی است. با این حال، بررسی این مفاهیم از زوایای دید متفاوت، از جمله دیدگاه‌های دینی، سیاسی و نظریه‌های خاص، می‌تواند به دریافت‌های متفاوتی منجر شود. در زمینۀ سیاستگذاری جنایی، اگر ملاک تفسیر، قرائت‌های منطقه‌ای از فلسفۀ سیاسی اسلامی باشد، آنگاه سیاستگذاری جنایی به عنوان دانش علمی از مسیر خود منحرف شده و مفاهیمی چون «سیاستگذاری جنایی اسلامی» یا «خط‌مشی جنایی دینی» به وجود می‌آید که در واقعیت، فاقد بنیان‌های علمی هستند. این مقاله، با روش توصیفی-تحلیلی، نشان می‌دهد که تلاش برای اثبات سیاستگذاری جنایی اسلامی یا فلسفۀ سیاسی اسلامی مستقل از بنیان‌های علمی جهانی، تلاشی معرفتی نادرست و بیهوده است. همچنین، ورود آموزه‌های خاص اسلامی به سیاستگذاری جنایی، منجر به شکل‌گیری سیاستگذاری‌های جنایی انحرافی شده است که نه‌تنها کمکی به توسعه علمی این حوزه نمی‌کنند، بلکه به انحراف بیشتر آن دامن می‌زنند. از این رو، این مقاله نتیجه می‌گیرد که سیاستگذاری جنایی باید بر مبانی علمی و روش‌شناختی استوار باشد و تلاش برای پیوند دادن آن به فلسفۀ سیاسی اسلامی، فاقد توجیه نظری و عملی است.