تبیین حقوق زنان در فقه اسلامی و چالشهای آن در عصر جدید
کلمات کلیدی:
فقه اسلامی, حقوق زنان, اجتهاد پویا, جهانیسازی, عدالت و کرامت انسانی, چالشهای معاصرچکیده
حقوق زنان در فقه اسلامی، موضوعی چندلایه و پویاست که در بستر متون اصلی اسلام، یعنی قرآن کریم و سنت نبوی، ریشه دارد و در عین حال با تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جهان معاصر در تعامل است. این مقاله به بررسی عمیق و جامع چارچوب حقوقی زنان در فقه اسلامی میپردازد و ابعاد مختلف آن شامل حقوق شخصی (مانند ازدواج و طلاق)، حقوق اجتماعی (نظیر آموزش و مشارکت مدنی)، حقوق اقتصادی (مانند ارث و مالکیت) و حقوق سیاسی (مانند مشارکت در تصمیمگیریهای کلان) را مورد تحلیل قرار میدهد. با توجه به چالشهای ناشی از جهانیسازی، جنبشهای فمینیستی، اصلاحات حقوقی در کشورهای اسلامی و تأثیرات رویههای فرهنگی نادرست، این پژوهش به دنبال شناسایی موانع تحقق کامل حقوق زنان در چارچوب فقهی و ارائه راهکارهایی برای هماهنگی میان اصول جاودان اسلامی و نیازهای متغیر جامعه مدرن است. روش تحقیق این مطالعه، کیفی بوده و مبتنی بر تحلیل متون اصلی اسلامی (قرآن و حدیث)، متون فقهی کلاسیک از مکاتب مختلف (حنفی، مالکی، شافعی، حنبلی و جعفری)، آثار علمای معاصر و مطالعات موردی در کشورهای اسلامی است. این پژوهش همچنین به بررسی سوءتفاهمها و تحریفهای فرهنگی که به نام اسلام بر حقوق زنان تحمیل شدهاند، پرداخته و بر ضرورت اجتهاد پویا، آموزش عمومی و گفتوگوی بینفرهنگی تأکید میکند. نتایج این مطالعه نشان میدهد که فقه اسلامی، با تکیه بر اصول عدالت و کرامت انسانی، ظرفیت بالایی برای تضمین حقوق زنان در عصر جدید دارد، اما این امر مستلزم بازنگریهای زمینهمند، اصلاح رویههای نادرست و تقویت آگاهی عمومی است. هدف نهایی این مقاله، ارائه دیدگاهی متوازن است که ضمن حفظ اصالت فقه اسلامی، پاسخگوی چالشهای معاصر باشد و به گفتمان جهانی حقوق بشر کمک کند.
دانلودها
مراجع
Ahmad, L. (2006). Women and Gender in Islam. Yale University Press.
An-Naim, A. (2017). Towards an Islamic Reformation: Human Rights and Civil Liberties. Ney Publications.
Badawi, J. (1995). Gender Equity in Islam: The Basic Principles. Kavir Publications.
Barlas, A. (2002). Believing Women in Islam: Unreading Patriarchal Interpretations of the Qur'an. University of Texas Press.
Bukhari. Sahih al-Bukhari. Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.
Esposito, J., & Delong-Bas, N. (2001). Women in Islamic Family Law. Syracuse University Press.
Haddad, Y. (1993). Women in Contemporary Islam. Oxford University Press.
Ibn Qudamah, a. M. (1985). Al-Mughni (The Sufficient). Dar Alam al-Kutub.
Ibn Rushd. (1988). Bidayat al-Mujtahid (The Distinguished Jurist's Primer). Dar al-Fikr.
Kulayni, M. (1987). Al-Kafi (The Sufficient). Dar al-Kutub al-Islamiya.
Mernissi, F. (1991). The Veil and the Male Elite: A Feminist Interpretation of Women's Rights in Islam. Ney Publications.
Mir-Hosseini, Z. (1999). Islam and Gender: The Religious Debate in Contemporary Iran. Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9781400843596
Motahari, M. (2010). Nizam-e Hoghuqi-ye Zan dar Islam (The Legal System of Women in Islam). Sadra.
Muslim. Sahih Muslim. Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.
Nasr, S. H. (2006). The Heart of Islam: Enduring Values for Humanity. Harper.
Qardawi, Y. (1996). Fiqh al-Mar'ah (Jurisprudence of Women). Dar al-Shuruq.
Qardawi, Y. (2013). Al-Halal wa al-Haram fi al-Islam (The Lawful and the Prohibited in Islam). Islamic Book Publications.
Ramadan, T. (2008). The Roots of Islamic Reform. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195331714.001.0001
Tabatabai, M. H. (1997). Tafsir al-Mizan (The Balance of Exegesis). Jami'at al-Modarresin Publications.
Wadud, A. (1999). Qur'an and Woman: Rereading the Sacred Text from a Woman's Perspective. Oxford University Press.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Mohammad Sharif Ghamshadzehi (Author); Zeinab Sanchooli; Saeed Sharafeddin Tabatabaei (Author)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.