طراحی و اعتبار یابی الگوی تربیتی تساهل و تسامح مبتنی بر قرآن و نهج البلاغه

چکیده

پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبار یابی الگوی تربیتی تساهل و تسامح مبتنی بر قرآن و نهج البلاغه بوده و با روش پژوهش کیفی با رویكرد كلاسیك نظریه داده بنیاد انجام شده است. حوزه پژوهش كلیه آیات قرآن و فرازهای نهج البلاغه شامل نامه ها، خطبه ها، حکمت‌ها و ….بوده است. واکاوی حوزه پژوهش با توجه به کلمات کلیدی؛ با تاکید بر كلید واژه‌‌های مناسب فارسی و عربی چون تساهل، تسامح، سهله و سمحه، التسهیلُ، التَّیسیرُ والتَساهُلُ، السُّهولَةُ، آسانی، چشم‌پوشی، نرمی، مدارا کردن و نرم خویی و... به صورت تدریجی انجام و تا سر حد اشباع ادامه یافت. جهت بررسی پیشینه نظری و پژوهشی از روش کتابخانه‌ای و ابزار فیش برداری استفاده شده است. با تکیه بر معیارهای اعتماد‌پذیری، باور‌پذیری و اطمینان‌پذیری تحقق معیارهای جایگزین روایی و پایایی تضمین شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با روش گلیزری(کد گذاری باز، انتخابی و نظری) انجام گرفت. یافته‌ها الگوی تربیتی تساهل و تسامح را با ساحت‌های تربیتی چهارگانه اعتقادی و عبادی؛ آموزشی و پرورشی؛ مناسبات اجتماعی و اخلاق فردی معرفی نمود که در برگیرنده مقوله‌های اصلی شامل تساهل و تسامح در تشریع و قانون گذاری، تساهل و تسامح در حوزه دعوت به دینداری، تصدیق انبیا و کتب آسمانی، تربیت بر مدار تساهل و تسامح، تساهل و تسامح در تعاملات اجتماعی، تساهل و تسامح در برخورد با مخالفان، تساهل و تسامح در حکمرانی و مدیریت و اخلاق مبتنی بر تساهل و تسامح می‌باشد که زمینه ربوبی شدن انسان و تربیت شدن انسان به نرم خویی را فراهم می‌نماید.