خطاهای روشی «یحیی محمد» در کتاب مشکل حدیث (بخش: حدیث سنّی): نمونهای از تردید در ضرورت دینی مسلّم
کلمات کلیدی:
سنت نبوی, حدیث متواتر, یحیی محمد, ضرورت دینی, خطای روششناختی, نقد حدیثچکیده
این مقاله به تحلیل انتقادی دیدگاههای یحیی محمد در کتاب مشکل حدیث، بهویژه در بخش مربوط به حدیث سنی میپردازد و تردید او در حجیت سنت نبوی را بهعنوان نمونهای از خطای روششناختی و معرفتی مورد بررسی قرار میدهد. نویسنده با تفکیک سنت قولی و عملی، درصدد تضعیف مبنای سنت در دستگاه معرفت دینی است و در عین حال، وجود حدیث متواتر را نیز به چالش میکشد. این پژوهش با رویکردی نقلی–عقلی، ضمن تبیین مفاهیم بنیادینی همچون ضرورت دینی، روش، خطا و تشکیک، به نقد ادله و مبانی معرفتی یحیی محمد پرداخته و نارساییهای روششناختی و تحلیلی او را آشکار میسازد. در ادامه، با استناد به قرآن، روایات نبوی، اجماع امت و استلزامات عقلی، حجیت سنت نبوی بهمثابه ضرورتی دینی اثبات شده و همچنین وجود احادیث متواتر، بهویژه حدیث «من کذب علیّ متعمداً...» با ادله تاریخی و رجالی بازسازی میگردد. نتیجه پژوهش آن است که دیدگاه یحیی محمد در نفی سنت، نهتنها فاقد بنیان روشمند است، بلکه با مبانی قطعی دین در تعارض قرار دارد و موجب فروپاشی سازه معرفتی شریعت میشود. این مطالعه بر ضرورت بازخوانی انتقادی دیدگاههای نوگرایانه در حوزه سنت تأکید دارد، مشروط بر آنکه با رعایت ضوابط علمی و پیوند با سنت فهم دینی همراه باشد.
دانلودها
مراجع
Afrasiabi, R. (2019). Tabyīn-e ḍarūrat-e dīnī dar uṣūl-e fiqh-e Imāmiyyah. University of Tehran Press.
Al-Būṭī, M. S. R. (1993). Al-Lāmadhhabiyyah akhṭar bidʿah tuhaddid al-sharīʿah al-Islāmiyyah. Dār al-Fikr.
Al-Khaṭīb al-Baghdādī, A. i. ʿ. (2001). Al-Kifāyah fī ʿilm al-riwāyah. Dār al-Kutub al-ʿIlmiyyah.
Al-Qaraḍāwī, Y. (2000). Kayfa nataʿāmal maʿa al-sunnah al-nabawiyyah. Dār al-Shurūq.
Al-Shāfiʿī, M. i. I. (1989). Al-Risālah. Al-Maktabah al-Salafiyyah.
Al-Shawkānī, M. i. ʿ. (1993). Irshād al-fuḥūl ilā taḥqīq al-ḥaqq min ʿilm al-uṣūl. Dār al-Fikr.
Al-Ṭabarī, M. i. J. (1999). Jāmiʿ al-bayān ʿan taʾwīl āy al-Qurʾān. Dār al-Fikr.
Asadollahi, M. M. (2017). Ḥujjiyyat al-Sunnah az didgāh-e Ahl-e Sunnat. Islamic Sciences and Culture Academy.
Daneshpajouh, A. (2006). Dāramadī bar ʿilm-e ḥadīth. SAMT.
Eshtehardi, R. (2021). Ḥadīth-e mutawātir va ḥujjiyyat-e ān. Hadith Ahl al-Bayt Institute.
Fakhr al-Dīn al-Rāzī, M. i. ʿ. (2000). Al-Tafsīr al-kabīr. Dār Iḥyāʾ al-Turāth al-ʿArabī.
Faqihzadeh, ʿ. a.-H., & ʿAmmārī, Z. (2012). Taḥlīl-e intiqādī-ye Yaḥyā Muḥammad darbāre-ye ḥadīth-e Shīʿah. Ketab-e Mah-e Din(179), 45-62.
Hosseini, S. R. (2018). Naqd-e didgāhhā-ye Yaḥyā Muḥammad darbāre-ye ḥadīth. Hadith Studies Journal, 23(2), 35-58.
Ibn ʿAbd al-Barr, Y. i. ʿ. A. (1992). Al-Tamhīd li-mā fī al-Muwaṭṭaʾ min al-maʿānī wa al-asānīd. Ministry of Awqāf al-Maghribiyyah.
Ibn Ḥajar al-ʿAsqalānī, A. i. ʿ. (2000). Fatḥ al-Bārī bi-sharḥ Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Dār al-Salām.
Ibn Ḥazm, ʿ. i. A. (2004). Al-Iḥkām fī uṣūl al-aḥkām. Dār al-Āfāq al-Jadīdah.
Ibn Rajab al-Ḥanbalī, ʿ. a.-R. i. A. (2000). Bayān faḍl ʿilm al-salaf ʿalā ʿilm al-khalaf. Dār ʿĀlam al-Fawāʾid.
Ibn Taymiyyah, A. i. ʿ. a.-Ḥ. (2004). Minhāj al-sunnah al-nabawiyyah. Dār al-Kitāb al-ʿArabī.
Jafariyan, R. (2013). Jaryānhā va sāzmānhā-ye mazhabī-siyāsī-ye Īrān. Maʿāref Press.
Kamali, M. H. (2005). Uṣūl al-fiqh al-Islāmī. Dār al-Fikr.
Muḥammad, Y. (2021). Mushkilat al-ḥadīth: Qism al-ḥadīth al-sunnī. Dār al-ʿArf.
Nāṣerī, ʿ. A. (2020). Maʿrifat-e ḥadīth va jaryānhā-ye nowāndīshī-ye dīnī. Hawzah and University Research Institute.
Quṭb, M. (1980). Manhaj al-naqd fī al-Islām. Dār al-Shurūq.
Ṣadr, M. B. (1997). Al-Asās al-manṭiqiyyah li al-istiqrāʾ. Dār al-Taʿāruf.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Saad Hatem (Author); Abdul Hadi Fiqhi Zadeh; Majid Maaref, Atefeh Zarsazan (Author)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.