نقش عقل در نظام معرفت‌شناختی قرآن کریم از منظر علامه طباطبایی با تأکید بر تفسیر المیزان
کلمات کلیدی:
عقل گرایی, علامه طباطبایی, تفسیر المیزان, وحی, عقل, قرآنچکیده
این پژوهش به بررسی نقش عقل در نظام معرفت‌شناختی قرآن کریم از منظر علامه طباطبایی، با تأکید بر تفسیر المیزان می‌پردازد. در این تحقیق تلاش شده است جایگاه عقل در ساختار مفهومی قرآن و پیوند آن با مفاهیمی چون هدایت، اخلاق، ایمان و معرفت مورد بررسی قرار گیرد. قرآن کریم به عنوان کلام الله و کتاب وحیانی اسلام ، بارها انسان را به تعقل، تفکر، تذکر و تدبر فرا می‌خواند. علامه طباطبایی با اتکا به مبانی فلسفی حکمت متعالیه و نگاه جامع قرآنی، عقل را نه‌تنها ابزار فهم دین، بلکه شرط لازم برای دریافت پیام وحیانی می‌داند. از منظر ایشان، عقل ابزار درونی کشف حقیقت و مکمل وحی الهی است. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، به واکاوی این دیدگاه و بررسی نقاط قوت و چالش‌های آن می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که رویکرد علامه طباطبایی، تلفیقی از عقل فلسفی و عقل قرآنی است که در قالبی منسجم، به وحدت میان عقل و وحی می‌انجامد. همچنین، نقدهایی درباره دشواری زبان و غلبه اصطلاحات فلسفی در آثار او مطرح شده است. این مقاله در تلاش است تا تصویری تحلیلی و دقیق از عقل گرایی در قرآن، با محوریت تفسیر المیزان، ارائه دهد.
دانلودها
مراجع
Abd al-Jabbar, a.-M. t. Athar al-Kalamiyyah (The Theological Works).
Al-Baqillani, A. Maqalat al-Muslimeen wa Jawab al-Furqan (The Articles of the Muslims and the Answer of al-Furqan).
Aristotle. (1987). Nicomachean Ethics.
Fakhral-Razi, M. i. U. (1999). Tafsir al-Kabir (The Great Exegesis) (Mafatih al-Ghayb). Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.
Fatemi Nia, S. A. (2007). Mabani-ye Falsafi va Kalemi-ye Tafsir al-Mizan (The Philosophical and Theological Foundations of Tafsir al-Mizan). Hawzah Publications.
Ibn Sina, H. i. A. Al-Shifa' (The Healing).
Kant, I. (1999). Critique of Pure Reason.
Khosropanah, A. (2011). Aql-garaei-ye Allameh Tabatabaei dar Tafsir al-Mizan (The Rationalism of Allameh Tabatabaei in Tafsir al-Mizan). Islamic Research Center.
Mesbah Yazdi, M. T. (2001). Dar Amadi bar Falsafeh-ye Din (An Introduction to the Philosophy of Religion). Imam Khomeini Education and Research Institute.
Motahari, M. (1995). Wahy va Nubuwwat (Revelation and Prophethood). Professor Motahari Works Publishing Institute.
Nasr, S. H. (2019). Danesh va Tamaddun dar Eslam (Knowledge and Civilization in Islam). Hekmat.
Plato. (2002). The Republic. University Publications.
Qutb, S. (1982). Fi Zilal al-Qur'an (In the Shade of the Quran). Dar al-Shuruq.
Qutb, S. (1991). Dar Sayeh-ye Quran (In the Shade of the Quran). Enteshar Publishing Company.
Sadr al-Muta'allihin, M. i. I. Al-Asfar al-Arba'a (The Four Journeys).
Subhani, M. T. (2021). Mabani-ye Kalam-e Eslami (Foundations of Islamic Theology). Markaz-e Takhasosi Publications.
Suhrawardi, S. Y. Hikmat al-Ishraq (The Philosophy of Illumination).
Tabari, M. i. J. (1991). Tafsir Jami' al-Bayan (The Comprehensive Exegesis). Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.
Tabatabaei, S. M. H. (1983). Nihayat al-Hikmah (The End of Wisdom). International Printing and Publishing Company.
Tabatabaei, S. M. H. (1996). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an (The Balance in the Exegesis of the Quran). Islamic Publishing Institute of the Society of Seminary Teachers.
Tabatabaei, S. M. H. (1997). Tarjomeh-ye Tafsir al-Mizan (Translation of Tafsir al-Mizan). Islamic Publications Office of the Qom Seminary.
Tabatabaei, S. M. H. (2003). Risalat al-Wilayah (The Treatise on Guardianship). Islamic Publishing Institute.
Tabatabaei, S. M. H. (2007). Nihayat al-Hikmah (The End of Wisdom). Islamic Teachings Printing and Publishing Institute.
Zarrinkoub, A. (2001). Aql va Din dar Eslam (Reason and Religion in Islam). Elmi Publications.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Sakineh Rastegar Moghadam Ebrahimian
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
