کاربست نشانه‌شناسی رولان بارت در معنای تقوی (مطالعه موردی آیه 37 سوره حج)

نویسندگان

    فریبرز احمدی نژاد * استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. F.ahmadinezhad@pna.ac.ir

کلمات کلیدی:

قرآن کریم, سوره حج, تقوی, نشانه‌شناسی, بارت, معنای دلالتی

چکیده

موضوع حج به عنوان یکی از احکام اثربخش در ارتقاء معنویّت افراد و جامعه، مورد توجه مسلمانان است. قربانی کردن به عنوان یکی از مصادیق عبادت در فریضه حج، عامل مؤثّر و سازنده در پرورش روح و خود‌نگه‌داری در برابر گناهان است که خداوند متعال به صراحت در آیه 37 سوره حج به این موضوع پرداخته است که خون و گوشت قربانی‌ها به او نمی‌رسد؛ بلکه تقوای شماست که به خداوند می‌رسد. از آنجا که آیات قرآن کریم، در کنار عنصر هدایت‌بخشی، قابلیّت ارزیابی از نگاه آراء زبان‌شناسی را دارد، در این پژوهش، آیه 37 سوره حج، با موضوع تقوامداری در حج، براساس نظریه «نشانه‌شناسی رولان بارت» بازخوانی می‌شود. هدف این مطالعه تعیین معنای واقعی کلمه تقوی در آیه مزبور است و معنای تقوی در آیه را در دو سطح دلالتی و مفهومی و اسطوره‌ای مورد بررسی قرار می‌دهد و با فرارفتن از متن براساس بافت زبانی و سیاق و بافت موقعیّتی آیه، به تحلیل دلالت‌های سطح کاربردشناسی آیه می‌پردازد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که میان دال‌ تقوی و مدلولش الوقایه برای نیل به معنای ضمنی، یعنی آگاهی از خدا ارتباط منطقی وجود دارد که معنای دلالتی تقوی در سطح اول است. در سطح دوم یعنی معنای اسطوره‌ای، ایدئولوژی جاهلیّت در مالیدن خون قربانی به کعبه کاملاً با عمل مسلمانان تعارض دارد، هدف قربانی نصیب بهره به قربانى كننده است كه با عمل قربانی به تقوى و ایمانش افزوده می‌شود. در این آیه عمل واجب (قربانی) بر تقوا مترتّب شده است؛ با توجه به این تلازم است که لزوم تقوا در این عمل معنا پیدا می‌کند. براین اساس در حج قربانی‌ای مورد قبول واقع می‌شود که از فرد متّقی سرزده باشد.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Allen, G. (2006). Roland Barthes (Translated by Payām Yazdānjū ed.). Markaz Publishing.

Alusi, M. (1994). Rūḥ al-Ma'ānī fī Tafsīr al-Qur'ān al-'Aẓīm (The Spirit of Meanings in the Exegesis of the Great Qur'an) (Edited by 'Alī 'Abd al-Bārī 'Aṭiyyah ed.). Dār al-Kutub al-'Ilmiyyah.

Barthes, R. (1977). Elements of Semiology (trans: Annette Lavers & Colin Smith ed.). Hill & Wang Pub.

Faḍl Allāh, M. Ḥ. (1998). Tafsīr min Waḥy al-Qur'ān (Exegesis from the Revelation of the Qur'an). Dār al-Malāk lil-Ṭibā'ah wa al-Nashr.

Ibn Kathīr, I. ī. i. A. (1998). Tafsīr al-Qur'ān al-'Aẓīm (Exegesis of the Great Qur'an). Dār al-Kutub al-'Ilmiyyah, Manshūrāt Muḥammad 'Alī Bayḍūn.

Izutsu, T. (1999). Mafāhīm-e Akhlāqi-Dīni dar Qur'ān-e Majīd (Ethico-Religious Concepts in the Holy Qur'an) (Translated by Fereydoun Badre'i ed.). Farzan Publishing.

Javadi Amoli, A. (2020). Tafsīr-e Tasnīm (Tasnim Exegesis) (Vol. 57). Isrā' Publishing.

Kaelan, M. S. (2020). Filsafat Bahasa Semiotika dan Hermeneutika. PARADIGMA.

Lyons, J. (2004). Muqaddameh'i bar Ma'nāšenāsi-ye Zabānšenāxti (An Introduction to Linguistic Semantics) (Translated by Ḥusayn Vāleh ed.). Gām-e Now.

Makārim Shīrāzī, N. (1995). Tafsīr-e Nemūneh (The Exemplary Exegesis). Dār al-Kutub al-Islāmiyyah.

Makaryk, I. R. (2009). Dāneš-nāmeh Nazariyehā-ye Adabi-ye Mo'āser (Encyclopedia of Contemporary Literary Theories) (Translated by Mehrāj Muhājir and Muḥammad Nabavī. 5th ed.). Āgah Publishing.

Muṭaharī, M. (1989). Deh Goftār (Ten Discourses). Ṣadrā Publications.

Naraqī, M. A. Me'rāj al-Sa'ādah (The Ascent of Felicity). Mūsā 'Ilmī Bookstore.

Ott, B. L., & Mack, R. L. (2010). Critical Media Studies: an Introduction. [Journal Name Not Provided], 6(4), 257-276.

Qā'imī, A. (2007). Nizām-e Ḥayāt-e Khānevādeh dar Islām (The System of Family Life in Islam). Anjoman-e Awliyā' va Murabbiyān Publications.

Rāghib Iṣfahānī, Ḥ. i. M. Al-Mufradāt fī Gharīb al-Qur'ān (The Singular Words in the Strange Terms of the Qur'an) (Edited by Ṣafwān 'Adnān Dāwūdī ed.). Dar al-ʻIlm, Dār al-Shāmiyyah.

Rezaei Esfahani, M. A. (2007). Pazhuheshi dar I'jāz-e 'Ilmi-ye Qur'an (A Study in the Scientific Miraculousness of the Quran). Research on Quranic Exegesis and Sciences.

Sha'rāwī, M. M. (1997). Tafsīr al-Sha'rāwī (The Sha'rāwī Exegesis). Akhbār al-Yawm; Idārat al-Kutub wa al-Maktabāt.

Ṭabāṭabā'ī, M. Ḥ. (1996). Al-Mīzān fī Tafsīr al-Qur'ān (The Balance in Quranic Exegesis). Islamic Publications Office of the Seminary Teachers Society.

Ṭarīḥī, F. a.-D. (1996). Majma' al-Baḥrayn (The Confluence of the Two Seas) (Edited by Aḥmad Ḥusaynī. 3rd ed.). Mortazavī Bookstore.

Ṭūsī, M. i. a.-Ḥ. (1993). al-Amālī (The Dictations) (Edited by Mu'assasat al-Bi'that ed.). Dār al-Thaqāfah.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۵/۰۶/۰۱

ارسال

۱۴۰۴/۰۳/۱۷

بازنگری

۱۴۰۴/۰۷/۰۸

پذیرش

۱۴۰۴/۰۷/۱۵

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

احمدی نژاد ف. (1405). کاربست نشانه‌شناسی رولان بارت در معنای تقوی (مطالعه موردی آیه 37 سوره حج). معرفت و بصیرت اسلامی. https://journaliki.com/index.php/journaliki/article/view/313

مقالات مشابه

61-70 از 122

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.