تحلیل تطبیقی مفهوم بصیرت در تصوف اسلامی و فلسفه بودایی: مطالعه تأثیرات مشترک و تفاوت‌های معرفتی

چکیده

این مقاله به بررسی تطبیقی مفهوم بصیرت در تصوف اسلامی و فلسفه بودایی پرداخته و تلاش دارد تا شباهت‌ها و تفاوت‌های معرفتی این دو نظام فکری را درک و تحلیل کند. بصیرت در تصوف اسلامی به عنوان راهی برای دستیابی به معرفت الهی و درک وحدت با خداوند تعریف می‌شود، در حالی که در فلسفه بودایی، بصیرت به معنای درک حقیقت ناپایداری و وابستگی‌های دنیوی است که فرد را به رهایی از چرخه تولد و مرگ هدایت می‌کند. مقاله نشان می‌دهد که هر دو نظام فکری به بصیرت به عنوان ابزاری برای تزکیه نفس، ایجاد آرامش درونی و دست‌یابی به روشن‌بینی توجه دارند. همچنین، تأثیرات بصیرت بر زندگی اجتماعی افراد نیز در هر دو فرهنگ به‌طور معناداری بررسی شده است. در تصوف اسلامی، بصیرت به همدلی و مسئولیت اجتماعی منجر می‌شود، در حالی که در فلسفه بودایی بصیرت فرد را به همبستگی و تلاش برای کاهش رنج‌های دیگران هدایت می‌کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بصیرت به رغم تفاوت‌های فلسفی میان این دو نظام، نقش مهمی در بهبود زندگی فردی و اجتماعی دارد و می‌تواند به عنوان پلی برای گفت‌وگوهای میان‌فرهنگی و دینی مورد استفاده قرار گیرد. این مقاله همچنین بر اهمیت بصیرت به عنوان مفهومی جهانی و چندبعدی در دو نظام فکری مختلف تأکید می‌کند که درک عمیق‌تری از انسان و جهان را فراهم می‌سازد.