بررسی تطبیقی جامع حقوق اقتصادی زن در خانواده از نظر فقه شعیه واهل سنت
کلمات کلیدی:
حقوق اقتصادی زنان, فقه شیعه, فقه اهل سنت, قوانین مدنی, عدالت خانوادگیچکیده
حقوق اقتصادی زنان در خانواده از منظر فقه شیعه و اهل سنت، حوزهای حساس و چندلایه است که در آن، مفاهیمی چون نفقه، مهریه، استقلال مالی، حق اشتغال و اختیار در تصرفات مالی، هم بُعد شرعی و هم بُعد عرفی-حقوقی دارند. با وجود اشتراک در اصول بنیادین هر دو مکتب فقهی، اجرای این حقوق در بافتهای اجتماعی و قانونی کشورها، تفاوتهای معناداری پیدا کرده است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که این شباهتها و تفاوتها چه تأثیری بر تحقق عدالت اقتصادی در نهاد خانواده دارند و چه ظرفیتهایی برای همگرایی وجود دارد. هدف اصلی، شناسایی و تحلیل عمیق مبانی مشترک و نقاط افتراق فقه شیعه و اهل سنت در زمینه حقوق اقتصادی زنان، همراه با بررسی نحوه انعکاس این مبانی در قوانین مدنی دو کشور ایران و مصر بهعنوان نمونههای شاخص، و ارائه راهکارهایی برای کاهش شکافهای اجرایی در چارچوب اصول پذیرفتهشده شرعی و الزامات اجتماعی معاصر است. این مطالعه با رویکرد تطبیقی-تحلیلی و روش گردآوری دادههای کتابخانهای انجام شده است. منابع فقهی معتبر دو مکتب، قوانین مدنی و مقررات مرتبط، همچنین پژوهشهای داخلی و خارجی پیشین، بهصورت نظاممند بررسی و با استفاده از تحلیل کیفی و مقایسه بیننظامها، یافتهها استخراج و تفسیر شده است. رویکرد پژوهش، ترکیبی از استنباط قیاسی از متون دینی و تحلیل استقرایی دادههای حقوقی و اجتماعی است. یافتهها حاکی از آن است که بسیاری از چالشهای موجود در اجرای حقوق اقتصادی زنان، نه ناشی از تعارض یا کمبود مبانی فقهی، بلکه حاصل ساختارهای اجرایی ناکارآمد، عرفهای محدودکننده و برداشتهای غیرمنعطف از نصوص شرعی است. در هر دو کشور ایران و مصر، ظرفیتهای فقهی برای بازنگری در نحوه محاسبه و پرداخت نفقه، تضمین مؤثر مهریه، حمایت از استقلال اقتصادی زنان، تسهیل اشتغال مشروع و ایجاد چارچوبهای شفاف برای تصرفات مالی وجود دارد. اصلاح قوانین با حفظ چارچوب شرعی، همراه با ارتقای آگاهی عمومی، میتواند گامی مهم در جهت تحقق عدالت اقتصادی و تحکیم بنیان خانواده باشد.
دانلودها
مراجع
Bashiri, K., Parimi, A., & Behniafar, A. R. (2019). A Jurisprudential Study of the Existential Nature of the Wife's Financial Rights in the Quran, Imami Jurisprudence, and a Comparison with Egyptian Law. Quranic Studies(40).
Ebrahim, N., Aghaei Bajestani, M., & Emam, S. M. (2022). The Employment of Women in the Family Economy from the Perspective of Jurisprudence and Substantive Law. Journal of Economic Jurisprudence Studies, 4(2).
Hashemi, N. S. (2020). The Conflict of Work and a Wife's Employment with her Husband's Permission from the Perspective of the Jurisprudence of the Ahl al-Bayt (a.s.) and the Sunnis. Journal of Religious Studies, 4(8).
Jamali Fard, K., & Soltani, M. (2016). A Study of Women's Employment from the Perspective of Early Shi'a and Sunni Scholars. First National Congress of Successful Iranian Women,
Kowsari, A. (2016). A Comparative Study of the Wife's Financial Rights (Dower and Alimony) in Imami and Sunni Jurisprudence Islamic Azad University, Shahroud Branch, Faculty of Law].
Parsa, F. (2002). Discussions on the Wife's Rights (Dower Right - Alimony Right) Based on Imami Jurisprudence and the Four Sunni Schools. Scientific and Research Quarterly of Human Sciences(41).
Rahmani, M. (2019). A Study of Alimony for a Pregnant Woman after Annulment of Marriage in Imami Jurisprudence, Sunni Law, and Iranian Law. Strategic Women's Studies, 22(86).
Rashidi, K., & Naeimi, T. S. (2019). Women's Economic Privileges and Rights in the Family from the Perspective of Jurisprudence and Law. Third International Conference on Religious Research, Islamic Sciences, Jurisprudence, and Law in Iran and the Islamic World,
Rostami, S., Hafidi, W., & Ahmadi, A. (2022). A Comparative Study of the Foundations for the Entitlement of a Wife's Alimony in Islamic Jurisprudence and its Effects on Marital Life. Islamic Jurisprudence and Law Researches, 19(1).
Samadiyar, H. A. (2014). A Comparative Jurisprudential Study of Narratives in the Four Shi'a Books and the Six Sunni Books Regarding the Role of Values Education in Women's Specific Duties. International Congress on Religious Culture and Thought,
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Zeanab Musavisadat

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.