بررسی آیه «اِن مِنکُم اِلّا وَارِدُهَا» با تأکید بر نگره علامه مجلسی در بحار الانوار

چکیده

آیه «اِن مِنکُم اِلّا وَارِدُهَا» از جمله آیات ناظر به موضوع جهنم است که در مورد مفهوم و مدلول آن، اختلاف­نظر فراوانی میان مفسران و اندیشمندان وجود دارد. با نظر داشتِ ضرورت تبیین دقیق­تر و تفکیکیِ آیات قرآن، نگاشته حاضر با استفاده از روش متن­پژوهی، به توصیف و تحلیل دیدگاه علامه مجلسی پرداخته و بدین رهیافت رسیده است که از نگاه مجلسی، "ورود" در این عبارت می­تواند در معانیِ "حضور"، "داخل شدن" و "عبور" به­کار رود گرچه"داخل شدن"، معنایی متقن­تر است. طبق دیدگاه وی، بازگشت ضمیرِ "ها" به "جهنم"، بازگشتی صائب­تر است و مرجع ضمیر "کُم" نیز شمولیت دارد. واکاویِ نگره­­ی مزبور نشان می­دهد که دیدگاه او درباره مراجع ضمیر، دیدگاهی مستند به شواهد فراوان است اما سه معنای مربوط به "ورود" را می­توان با یکدیگر تلفیق نمود و تحلیلی بدین صورت ارائه داد: جهنم، به سرزمین محشر احاطه داشته و صراط در متن آن قرار دارد و مردم هیچ راهی برای رفتن به بهشت ندارند جز آنکه از آنجا بگذرند. بر این پایه، "ورود به جهنم" برای یک دسته از افراد، "داخل­شدنی عبورگونه و کوتاه و غیرمتاثر از آتش" و برای دسته­ای دیگر، دخول و حضوری ماندگارتر و عذاب­آمیز است.