قواعد فقهی حاکم بر تغییر جنسیت و آثار مترتب بر آن در حقوق خانواده ایران
کلمات کلیدی:
تغییر جنسیت, خنثای مشکل, فقه امامیه, قاعده اضطرار, تغییر خلق الله, احکام خانواده, لا ضرر و لا حرجچکیده
تغییر جنسیت از مسائل مستحدثه فقهی–حقوقی است که در دهههای اخیر مورد توجه گسترده فقها و حقوقدانان قرار گرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی–تحلیلی و استنباط فقهی به بررسی ادله موافقان و مخالفان تغییر جنسیت در فقه امامیه و اهل سنت و آثار حقوقی آن در نظام حقوقی ایران میپردازد. یافتهها نشان میدهد که فقهای امامیه عموماً تغییر جنسیت را در دو حالت «خنثای مشکل» و «وجود اضطرار یا حرج شدید روانی» جایز میدانند و آن را مبتنی بر قواعد لا ضرر، لا حرج، اضطرار و احکام ثانویه میشمارند. در مقابل، اکثر فقهای اهل سنت جز در موارد خنثی، آن را مصداق «تغییر خلق الله» و حرام میدانند. پس از تغییر جنسیت، تمامی احکام شرعی و حقوقی (ازدواج، ارث، دیه، ولایت، عدّه و نفقه) تابع جنسیت جدید فرد خواهد بود و عقد نکاح سابق در صورت تغییر یکی از زوجین، منفسخ میگردد. نتایج پژوهش تأیید میکند که فقه پویای شیعه با بهرهگیری از قواعد ثانویه، پاسخگوی نیازهای نوین جامعه است و ضرورت تدوین قوانین صریح در حوزه ثبت احوال، حمایتهای اجتماعی و رویه قضایی را نشان میدهد.
دانلودها
مراجع
Karimi-Nia, M. (2010). The Effect of Sex Reassignment on the Continuity of Marriage. Journal of Medical Jurisprudence.
Khomeini, R. Tahrir al-Wasilah (Vol. 2).
Khorshidi, H., & Sha‘bani, M. H. (2020). Re-examining the Foundations of the Legitimacy of Sex Reassignment. Journal of Theological–Creedal Studies.
Makarem Shirazi, N. Tafsir Nemuneh (Vol. 4).
Montazeri, H. A. Medical Rulings.
Najafi, M. H. (1992). Jawahir al-Kalam (Vol. 31).
Nouri Tabarsi, H. Mustadrak al-Wasa’il (Vol. 3).
Sanei, Y. Majma‘ al-Masa’il (Vol. 1).
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Zahra Hanifi (Author); Mahnaz Salimi; Marzieh Pilevar (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
