راه‌های «مقاومت در برابر شیطان» و «اسیر دام او نشدن» از منظر آیات و روایات

نویسندگان

    علی محمد خیرعلی عندلیب گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
    محسن احتشامی نیا * گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. moh.ehteshami_neya@iauctb.ac.ir
    ناهده فوزی گروه ادبیات عرب، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

کلمات کلیدی:

وسوسه‌های شیطان, القائات شیطان, مقابله سلبی یا ایجابی با شیطان, مبارزه با نفس امّاره, پناه بردن به خدا و یاری خواستن از او

چکیده

موضوع «شیطان‌شناسی» یکی از پرتکرارترین موضوعاتی است که از دیرباز تاکنون در تحقیقات علوم انسانی مورد بحث قرار گرفته است. این تکرار، بیانگر اهمیت موضوع است. «شیطان»، از بدو تولد تا مرگ هر انسانی، با ترفندهای جذاب و گوناگون، خصوصاً وسوسه و القائات گمراه‌کننده مثل: وعده‌ی پوچ دادن، ترساندن، خود را دلسوز معرفی نمودن و آراستن گناهان، با او ارتباط برقرار می‌کند، تا به تدریج او را از مسیر حق منحرف سازد و بر او چیره گردد. از آنجایی که شیطان نمی‌تواند مستقیم و یکباره در عقل انسان تصرف نماید، پس ابتدا در وهم و خیال او نفوذ می‌یابد و سپس از طریق وسوسه و القاء، برنامه‌ی ضلالتش را فراهم می‌سازد؛ اما این نحوه‌ی برخورد انسان با شیطان، در پذیرش وسوسه‌ها و القائات او، یا رد کردنشان است که نقش تعیین‌کننده‌ای در کیفیت زندگی و پس از زندگی او دارد. خداوند متعال در قرآن کریم، همچنین پیامبران و ائمه‌ی معصومین (ع) در روایات متعدد، همواره انسان را نسبت به دام‌های شیطان هشدار داده‌اند و او را از گرفتار شدن در وسوسه‌هایش برحذر داشته‌اند؛ زیرا خداوند متعال پس از آفرینش آدم، با دادان قدرت اختیار و نشان دادن راه‌های حق به او، هدایتش می‌کند. اگرچه که گاهی انسان، خودش با انحراف از مسیر حق، راه گمراهی را می‌پیماید. حال آنکه از مهمترین راه‌های سعادت انسان، «مبارزه با شیطان و مقاومت در برابر او» است که با یاد خالصانه‌ی خدا، تقوا، توکل، استعاذه، توبه، تزکیه‌ی نفس، به‌کارگیری عقل، کنترل شهوت، خوف الهی، یاد مرگ و در یک کلام با «تقویت ایمان» محقق می‌گردد؛ زیرا انسانی که به خدا ایمان قوی دارد، به آسانی به دام شیطان گرفتار نمی‌شود و تحت تأثیر وسوسه‌های او قرار نمی‌گیرد. پس خود را به گناهان آلوده نمی‌سازد؛ بنابراین شیطان نمی‌تواند فی نفسه برای انسان را اسیر خویش سازد، به شرطی که انسان بر نفس خود مسلط باشد و از قوه‌ی عقلانی خود در زندگی، بیشتر بهره ببرد. روش تحقیق در این نوشتار به صورت توصیفی – تحلیلی بوده و تجزیه اطلاعات به صورت کیفی است.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Abrams, J., & Zweig, C. (1991). Meeting the Shadow: The Hidden Power of the Dark Side of Human Nature. Bina.

Hosseini Hamadani, S. M. (1984). Anwar-e Derakhshan. Lotfi Publishing.

Ibn Babawayh al-Qummi, M. b. A. (1997). Al-Amali (al-Saduq). Ketabchi Publishing.

Javadi Amoli, A. (2002). Tafsir-e Tasnim. Asra Publications Institute.

Kulayni, M. b. Y. (1987). Al-Kafi. Dar al-Kutub al-Islamiyyah.

Majlesi, M. B. (1983). Bihar al-Anwar. Dar Ihya al-Turath al-Arabi.

Mazandarani, M. S. (2013). Sharh-e Usul-e Kafi. Bina.

Mulla Sadra, S. (2007). Al-Asfar al-Arba'a. Bina.

Muttaqi al-Hindi, A. (1985). Kanz al-Ummal. Al-Risala Institute.

Najafi Khomeini, M. J. (1998). Tafsir-e Asan. Eslamiyeh Bookstore.

Qurayshi, S. A. (1992). Qamus-e Quran. Dar al-Kutub al-Islamiyyah.

Raghib al-Isfahani. (1991). Al-Mufradat fi Gharib al-Quran. Dar al-'Ilm Publishing.

Sahranavard, B., & Esna Ashari, M. (2014). Rasm-e Sheytan (The Devil's Path). Aritan Publishing.

Tabatabaei, M. H. Tafsir al-Mizan. Dar al-'Ilm Publishing.

Tureihi, F. (1996). Majma' al-Bahrain. Mortazavi Bookstore.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۵/۰۳/۰۱

ارسال

۱۴۰۴/۰۴/۰۱

بازنگری

۱۴۰۴/۰۷/۰۲

پذیرش

۱۴۰۴/۰۷/۱۰

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

خیرعلی عندلیب ع. م. .، احتشامی نیا م.، و فوزی ن. . (1405). راه‌های «مقاومت در برابر شیطان» و «اسیر دام او نشدن» از منظر آیات و روایات. معرفت و بصیرت اسلامی، 1-14. https://journaliki.com/index.php/journaliki/article/view/280

مقالات مشابه

41-50 از 177

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.