تحلیل مبانی و روش‌های تفسیری فقه الحدیثی میرزا محمدبن محمدرضا قمی مشهدی در تفسیر کنزالدقائق و بحر الغرائب

نویسندگان

    سیدمحسن حسن¬نیامقدم‏ گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
    احمدرضا غایی * گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. ahm.qayie@iaretb.ac.ir
    مهدی مهدی عباسی گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

کلمات کلیدی:

تفسیر کنزالدقائق, فقه الحدیث, روش‌های تفسیری, میرزا قمی مشهدی, علوم قرآن و حدیث

چکیده

تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب اثر میرزا محمدبن محمدرضا قمی مشهدی یکی از برجسته‌ترین تفاسیر شیعی قرن دوازدهم هجری است که با رویکردی فقه الحدیثی و با بهره‌گیری از مبانی کلامی، زبانی و بلاغی، و روش‌های نقلی و عقلی تدوین شده است. این مقاله به تحلیل مبانی و روش‌های تفسیری قمی مشهدی می‌پردازد و جایگاه تفسیر وی را در میان آثار تفسیری شیعه است و پرسش اصلی آن چیستی روش شناسی تفسیری میرزای قمی مشهدی در تفسیر کنزالدقائق و بحر الغرائب است. هدف پژوهش، تبیین تأثیر اعتقادات شیعی و فقه الحدیثی بر تفسیر آیات، همراه با تحلیل روش‌های کاربردی مفسر در استناد به منابع و استنباط احکام است. روش پژوهش به‌صورت توصیفی-تحلیلی و بر اساس بررسی محتوای اثر و مقایسه آن با سایر تفاسیر شیعی است.یافته‌ها نشان می‌دهد که قمی مشهدی، با استفاده از مبانی عمیق فقه الحدیثی، تفسیری جامع و نظام‌مند ارائه داده که در آن از منابع اصیل اسلامی همچون قرآن، روایات اهل‌بیت (ع) و تحلیل‌های عقلانی بهره برده است. روش‌های تفسیری او، نظیر روش نقلی، عقلی و تطبیقی، مؤید توجه عمیق وی به انسجام معنایی و هماهنگی متنی آیات قرآنی است.این پژوهش بر اهمیت تفسیر کنزالدقائق در تقویت مطالعات علوم قرآن و حدیث تأکید دارد و پیشنهاد می‌کند که این اثر به‌عنوان مرجعی اساسی در تحلیل‌های فقه الحدیثی معاصر مورد استفاده قرار گیرد.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Akhavan Moghaddam, Z., & Ra'iyat Aliabadi, A. (2014). Identifying Exegetical Methods and Rules in the Tafsir Kanz al-Daqa'iq wa Bahr al-Ghara'ib. Journal of Quranic Sciences, 2(1), 69-90.

Asgari, A., & Shaker, M. K. (2021). Pathological Study of Theological and Religious Foundations and Presuppositions in Comparative Exegeses. Journal of Islamic Denominations Research, 8(15), 79-103. https://doi.org/10.22034/jid.2021.139947.1606

Dargahi, H. (1986). Preface to the Tafsir Kanz al-Daqa'iq wa Bahr al-Ghara'ib. Ministry of Islamic Guidance.

Ghorbanpour, H., Jalali, M., & Rostami, M. H. (2017). Sayyid Radi's Rationalism in Exegesis. Quranic Researches, 22(82), 72-97. https://doi.org/10.22081/jqr.2017.46668.1424

Haj'alipour, M. A., & Mirhosseini, S. M. (2020). A Critical Review of the Explanation of the Semantic Tadmin by Ibn Ashur and Mashhadi Qomi. Bi-quarterly Journal of Kitab-e Qayyim, 10(23), 185-202. https://doi.org/10.22067/jquran.2021.68629.1048

Imandar, H., & Mostafavi Fard, H. (2019). Exegetical Foundations and Methods and Their Role in Explaining the Concept of Monotheism. Quranic Teachings, 16(29), 115-140.

Iraqi, M. (1986). Preface to the Tafsir Kanz al-Daqa'iq wa Bahr al-Ghara'ib. Jami'at al-Modarresin.

Kalantar, E. (2000). A Glance at the Tafsir Kanz al-Daqa'iq wa Bahr al-Ghara'ib and its Great Exegete Mirza Mohammad Mashhadi. Bayyenat(24).

Karbasi Foroushan, M., Mehrizi, M., Ayazi, S. M. A., & Qazizadeh, K. (2021). Rational and Transmitted Evidence for the Permissibility of the Revelatory Exegesis of the Holy Quran. Quran and Hadith Studies, 15(1), 53-72. https://doi.org/10.30497/qhs.2021.239797.3157

Khansari, M. B. i. Z. a.-A. (2003). Rawdat al-Jannat fi Ahwal al-'Ulama' wa al-Sadat. Dar Ihya al-Turath al-Arabi.

Ma'refat, M. H. (1986). An Introduction to the book Tafsir "Kanz al-Daqa'iq wa Bahr al-Ghara'ib" by Mohammad Qomi Mashhadi. Jami'at al-Modarresin.

Ma'refat, M. H. (2001). Al-Tafsir wa al-Mufassirun fi Thawbih al-Qashib. Islamic Publishing Institute.

Mazaheri Tehrani, B., Mosallaipour, A., & Rouhani Mashhadi, F. (2016). An Introduction to the Theological Foundations of the Scientific Exegesis of the Holy Quran. Ayineh-ye Ma'refat (Mirror of Gnosis), 16(3), 75-100.

Mirjalili, A. M. (2016). Method and Foundations of Fiqh al-Hadith. Yazd University.

Mohammadi Yadak, A. (2011). A Classification of Shi'a Exegeses Based on Exegetical Methods. Haft Aseman (Seven Heavens), 13(49), 49-66.

Mudabbir, A. (2019). Ayatollah Ma'refat's Exegetical Methodology. Quranic Sciences Studies, 1(2), 85-114. https://doi.org/10.22081/jqss.2019.68399

Rezaei Esfahani, M. A. (2010). Methodology of Comparative Studies in Quranic Exegesis. Journal of Quranic and Hadith Sciences Research, 7(1), 35-56. https://doi.org/10.22051/tqh.2010.3400

Shaker, M. K. (2014). Mabani va Ravash-ha-ye Tafsiri (Exegetical Foundations and Methods). Al-Mustafa (PBUH) International Translation and Publishing Center.

Shojaei, H., & Mosallaipour, A. (2016). A Critical Assessment of Historical Narrations in Quranic Exegeses Using the Criteria of the Science of History and the Science of Hadith. Journal of Quranic Exegesis and Language Research, 4(2), 133-150. https://doi.org/10.30473/quran.2016.3061

Soleimani, D. (2006). Foundations of Fiqh al-Hadith. Essays and Reviews, 39(79), 57-73.

Soltani, M., & Rajabi, M. (2013). The Impact of the Principle of Divine Justice on the Exegesis of the Holy Quran. Quran-Shenakht, 6(1), 1-24.

Wiki Shi'a. (2025). Tafsir Kanz al-Daqa'iq wa Bahr al-Ghara'ib (book).

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۴/۰۸/۰۲

ارسال

۱۴۰۴/۰۳/۱۷

بازنگری

۱۴۰۴/۰۶/۲۵

پذیرش

۱۴۰۴/۰۷/۰۱

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

حسن¬نیامقدم‏ س. .، غایی ا.، و مهدی عباسی م. . (1404). تحلیل مبانی و روش‌های تفسیری فقه الحدیثی میرزا محمدبن محمدرضا قمی مشهدی در تفسیر کنزالدقائق و بحر الغرائب. معرفت و بصیرت اسلامی، 1-19. https://journaliki.com/index.php/journaliki/article/view/288

مقالات مشابه

41-50 از 177

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.