بررسی و تحلیل تاریخی و کلامی نقش آفرینی معتزله در نظام تعلیم و تربیت اسلامی
کلمات کلیدی:
آموزش, تعلیم و تربیت اسلامی, معتزلهچکیده
این پژوهش به بررسی و تحلیل تاریخی و کلامی نقش معتزله در شکل‌دهی نظام تعلیم و تربیت اسلامی می‌پردازد. پژوهش حاضر با هدف روشن ساختن تأثیر اندیشه‌های معتزله بر اصول تربیتی، روش‌های آموزشی، سازمان‌دهی مراکز علمی و محتوای درسی در جوامع اسلامی انجام شده است. در این مطالعه از روش توصیفی ـ تحلیلی و تحلیل متون تاریخی و کلامی بهره گرفته شده است تا ابعاد مختلف آموزش و پرورش در پرتو افکار معتزله بررسی شود. یافته‌ها نشان می‌دهد که معتزله با تأکید بر عقلانیت، منطق، عدالت و اخلاق، چارچوبی منسجم برای آموزش و پرورش ارائه کرده‌اند که شامل طراحی نظام‌های آموزشی، روش‌های تدریس، گزینش محتوای درسی و سازمان‌دهی مراکز علمی بوده است. همچنین، آموزه‌های معتزله در تربیت فردی و اجتماعی، تقویت تفکر انتقادی و تربیت اخلاقی نقش مؤثری داشته است. تحلیل تاریخی این پژوهش نشان می‌دهد که تأثیر معتزله بر نظام تعلیم و تربیت، تنها محدود به زمان و مکان خاص نبوده، بلکه ریشه‌های فکری آن در طول تاریخ اسلامی جریان داشته و می‌تواند الهام‌بخش بازنگری و بهبود نظام‌های آموزشی معاصر باشد. این پژوهش تأکید می‌کند که بازخوانی و بهره‌گیری از اندیشه‌های معتزله می‌تواند راهکاری موثر برای ارتقای کیفیت آموزش و پرورش در جهان اسلام ارائه دهد.
دانلودها
مراجع
Al-Ashʿarī, A. a.-Ḥ. (1977). Al-Ibāna ʿan uṣūl al-diyāna. Dār al-Anṣār.
Al-Suyūṭī, J. a.-D. (1992). Tārīkh al-Khulafāʾ. Dār al-Fikr.
Darani, K. (2002). History of education in Iran before and after Islam. SAMT Publications.
De Boer, T. J. (1984). History of philosophy in Islam. Ataee Publishing.
Fakhry, M. (1993). A history of Islamic philosophy. Academic Publishing Center.
Hassan, I. H. (2013). Political history of Islam. Badregh-e Javidan Publishing.
Hosseini, S. H. (2016). Islamic humanities: Half a century of faith and jihad. Proceedings of the National Conference on Islamic Education,
Ibn Abi al-Hadid. (2004). Sharh Nahj al-Balagha li Ibn Abi al-Hadid. Maktabat Ayatollah al-Mar'ashi.
Ibn Khaldun, A. R. (1990). Muqaddimah of Ibn Khaldun. Elmi va Farhangi Publishing.
Jaheshiari. (1969). Al-Wuzara' wa al-Kitab. Taban.
Karimi, B. (2024). Religious education pathology in the preschool education: A phenomenographic study. Journal of Research in Islamic Education Issues, 32(62), 11-44.
Mashkour, M. J. (2000). History of Shia and Islamic sects up to the fourth century. Nashr-e Eshraq.
Muhammad ibn Ahmad, S. a.-D. (1996). Sīr al-'Alām al-Nubalā' (Vol. 1). Al-Risālah Foundation.
Munīr al-Dīn, A. (1989). Nahāḍ al-Ta'līm fī al-Islām. Āstān Quds Razavī.
Nasr, S. H. (2004). The Islamic Rationalist Tradition in Iran. Qasideh Sara Publications.
Qalqashandi, A. b. A. (1987). Subh al-'asha. Dar al-Kutub al-'Ilmiyya.
Sediqi, G. (1993). Religious movements in Iran during the second and third centuries. Pazhang Publishing.
Shalaby, A. (1998). The history of education in Islam. Islamic Culture Publishing Office.
Subkī, A. a.-W. (1992). Ṭabaqāt al-Shāfi'īyah al-Kubrā (Vol. 4-5).
Zaydān, J. (1993). Tārīkh tamaddun-e Islām. Amīr Kabīr Publications.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Siyavash Hosseinbaglou (Author); Mahboob Mahdavian; Aziz Alizadeh Salteh (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
