تحلیل تطبیقی مفهوم إعجاز تشریعی قرآن کریم رویکردی بر دیدگاه‌های قرآن‌پژوهان مسلمان و خاورشناسان

نویسندگان

    مهدی عارفی جو * دانش آموخته دکتری تخصصی، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بین المللی علامه عسکری(ره)، قم، ایران. iran.farda14@gmail.com

کلمات کلیدی:

إعجاز تشریعی, قرآن کریم, علوم قرآنی, خاورشناسان, شبهات قرآنی, نظام حقوقی اسلام

چکیده

«إعجاز تشریعی» به‌عنوان یکی از وجوه کمتر پرداخته شدۀ اعجاز قرآن، در دوران معاصر و در پاسخ به شبهات خاورشناسان و روشنفکران دربارۀ جامعیت و اصالت قوانین قرآن، مورد توجه جدی قرآن‌پژوهان قرار گرفته است. هدف این پژوهش، تحلیل مفهوم إعجاز تشریعی، بررسی ادله و ویژگی‌های آن از منظر اندیشمندان مسلمان و واکاوی رویکردهای انتقادی و تأییدی خاورشناسان در این زمینه است. این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی و با رویکردی تطبیقی انجام شده است. داده‌ها از طریق مطالعه منابع کتابخانه‌ای، شامل تفاسیر، کتب علوم قرآنی متقدم و معاصر و آثار خاورشناسان گردآوری شده و سپس با دسته‌بندی دیدگاه‌ها، به تحلیل و نقد استدلال‌های هر دو گروه پرداخته شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که اندیشمندان مسلمان، با استناد به ادله‌ای چون امّی بودن پیامبر(ص)، جامعیت، جاودانگی، اعتدال و هماهنگی قوانین قرآن با فطرت انسانی، بر ماهیت معجزه‌آسای تشریعات قرآنی تأکید دارند. در مقابل، خاورشناسان به دو دسته تقسیم می‌شوند: گروهی با اذعان به عظمت قوانین قرآن، آن را ستوده‌اند و گروهی دیگر با طرح شبهاتی نظیر اقتباس از شرایع پیشین (یهودیت و مسیحیت) یا سنن عرب جاهلی، اصالت آن را به چالش کشیده‌اند. این پژوهش نشان داد که شبهات مطرح شده، عمدتاً ناشی از عدم توجه به وحدت مصدر وحیانی ادیان ابراهیمی و یا تحلیل‌های تاریخی غیردقیق است و ادلۀ متکلمان مسلمان در اثبات استقلال و برتری تشریعات قرآنی از قوت استدلالی بالایی برخوردار است. إعجاز تشریعی، بُعدی کارآمد و پویا از ابعاد اعجاز قرآن است که نه تنها در برابر چالش‌های تاریخی، بلکه در پاسخ به نیازهای حقوقی و اجتماعی بشر معاصر نیز قابلیت دفاع عقلانی دارد. تبیین صحیح این وجه از اعجاز، می‌تواند به تقویت بنیان‌های باورمندی دینی و نمایش برتری نظام حقوقی اسلام کمک شایانی نماید.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Abu Shoufah, A. O. (2003). Al-Mu'jizah al-Qur'aniyyah (The Quranic Miracle). Dar al-Kutub al-Wataniyyah.

Abu Zahrah, M. Tarikh al-Madhahib al-Islamiyyah (History of Islamic Schools of Thought). Dar al-Fikr al-Arabi.

Al-Jabri, A. (1995). Al-Istishraq Wajh al-Isti'mar al-Fikri (Orientalism: The Face of Intellectual Colonialism). Maktabat Wahbah.

Ali Aqili, J. i. M. (1978). Al-Mufassal fi Tarikh al-Arab qabl al-Islam (The Detailed Account of the History of the Arabs Before Islam). Dar al-Ilm lil-Malayin.

Ayazi, S. M. A. (2001). Fiqh Pazhuhi-ye Qur'ani (Jurisprudential Research on the Quran). Bustan-e Ketab.

Babkar, A. A. M. (1984). Al-I'jaz al-Tashri'i fi al-Qur'an al-Karim (The Legislative Miraculousness in the Holy Quran). Dar al-Asalah.

Badawi, A. (1996). Farhang-e Kamel-e Khāvarshenāsān (The Complete Dictionary of Orientalists). Islamic Propagation Office Publications.

Badawi, A. (2004). Defa' az Qur'an dar Barabar Ārā-ye Khāvarshenāsān (Defense of the Quran Against the Views of Orientalists). Beh Nashr.

Balaghi, M. J. (1999). Ala' al-Rahman fi Tafsir al-Qur'an (The Bounties of the Merciful in Quranic Exegesis). Vojdani.

Bint al-Shati, A. A. (1997). Al-I'jaz al-Adabi fi al-Qur'an (The Literary Miraculousness in the Quran). Elmi Farhangi Publications.

Dashti, M. (2001). I'jaz-e Tashri'i-ye Qur'an-e Karim (The Legislative Miraculousness of the Holy Quran).

Fadlallah, M. H. (1998). Min Wahy al-Qur'an (From the Inspiration of the Quran). Dar al-Malak.

Firouzabadi, M. i. Y. (1994). Al-Qamus al-Muhit (The Surrounding Dictionary). Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.

Haji Vosoughi, N., & Davoudi, A. A. (2018). Epistemological-Methodological Frameworks of Islamic Reformism in the View of Political and Social Rights. Quarterly Journal of Political Sciences, 13(4).

Hakim, M. (1999). Ulum-e Qur'ani (Quranic Sciences).

Hakim, S. R. (2000). Shubuhāt Hawl al-Qur'an al-Karim (Doubts Regarding the Holy Quran).

Hurr Amili, M. i. H. (1983). Wasa'il al-Shi'ah ila Tahsil Masa'il al-Shari'ah (Means of the Shi'a to Attain the Issues of Sharia). Dar Ihya' al-Turath al-Arabi.

Ibn Ashur, M. T. (2000). Al-Tahrir wa al-Tanwir (Verification and Enlightenment). Mu'assasat al-Tarikh.

Ibn Juzayy, M. i. A. Al-Tashil li-'Ulum al-Tanzil (Facilitation of the Sciences of Revelation). Dar al-Kutub al-Arabi.

Ibn Manzur, M. i. M. (1993). Lisan al-Arab (The Tongue of the Arabs). Dar al-Fikr lil-Tiba'ah wa al-Nashr wa al-Tawzi'.

Isma'il Ibrahim, M. Al-Qur'an wa al-I'jaz al-Tashri'i (The Quran and its Legislative Miraculousness). Dar al-Fikr.

Javadi Amoli, A. (2000). Tafsir-e Tasnim (Tasnim Exegesis). Isra Publishing Center.

Jowhari, I. i. H. (1956). Al-Sihah (The Correct Sayings). Dar al-Ilm lil-Malayin.

Kulayni, M. i. Y. (1986). Al-Kafi (The Sufficient). Dar al-Kutub al-Islamiyah.

Ma'rifat, M. H. (1995). Al-Tamhid fi 'Ulum al-Qur'an (The Preamble in the Sciences of the Quran). Mu'assasat Nashr al-Islami.

Majlisi, M. B. i. M. T. (1983). Bihar al-Anwar (Oceans of Lights). Dar Ihya' al-Turath al-Arabi.

Majlisi, M. B. i. M. T. (1996). Hayat al-Qulub (The Life of the Hearts). Sorour.

Makarem Shirazi, N. (1992). Tafsir-e Nemouneh (The Exemplary Exegesis). Dar al-Kutub al-Islami.

Makarem Shirazi, N. (1995). Payam-e Qur'an (The Message of the Quran). Nasl-e Javan Publications.

Makarem Shirazi, N. (1996). Qur'an va Akharin Payambar (The Quran and the Last Prophet). Dar al-Kutub al-Islami.

Maleki Miyaneji, M. B. (1998). Negahi beh 'Ulum-e Qur'ani (A Look at Quranic Sciences). Nashr-e Khorram.

Motahari, M. (1985). Riba - Bank va Bimah (Usury - Bank and Insurance). Sadra.

Musavi Khomeini, S. R. Tahrir al-Wasilah (The Liberation of the Means). Islamic Publications Office.

Muslim, M. (1999). Mabahith fi 'Ulum al-Qur'an (Discussions in the Sciences of the Quran). Dar al-'Ilm.

Najafi, M. H. Jawahir al-Kalam (The Jewels of Speech). Dar al-Kutub al-Islami.

Qazvini Khorasani, M. (1951). Bayan al-Furqan fi Nubuwwat al-Qur'an (The Elucidation of the Criterion on the Prophethood of the Quran). Dar al-Kutub al-Islami.

Qommi, A. i. I. (1984). Tafsir al-Qummi. Dar al-Kitab.

Qurtubi, M. i. A. (1994). Al-Jami' li-Ahkam al-Qur'an (The Comprehensive Collection of Quranic Rulings). Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.

Raghib Isfahani, H. i. M. (1991). Mufradat Alfaz al-Qur'an (The Singular Words of the Quran). Dar al-Shamiyyah.

Rashid Rida, M. Tafsir al-Qur'an al-Hakim al-Shahīr bi-Tafsir al-Manar (The Exegesis of the Wise Quran, Known as Tafsir al-Manar). Dar al-Ma'rifah.

Rezaei Esfahani, M. A. (1998). The Quran and the Culture of its Time. Ma'rifat(26).

Sa'idi Roshan, M. B. (2000). Mu'jizeh Shenasi (The Study of Miracles). Cultural Institute of Knowledge and Contemporary Thought.

Sabouni, M. A. (1985). Al-Tibyan fi 'Ulum al-Qur'an (The Elucidation in the Sciences of the Quran). Alam al-Kutub.

Sadeghi Fadaki, S. J. (2018). A Study of the Legislative Comprehensiveness of the Holy Quran and Ways to Explain It. Fiqhi Researches(2).

Sadeghi, T. (2000). Ruikard-e Khāvarshenāsān beh Qur'an (The Orientalists' Approach to the Quran). Farhang Gostar.

Shari'ati, M. T. (1979). Tafsir-e Novin (Modern Exegesis). Islamic Culture Publishing Office.

Subhani, J. (1995). Risalat-e Jahani-ye Payambarān va Borhān-e Risalat (The Universal Mission of Prophets and the Proof of Prophethood). Maktab-e Eslam.

Subhi Salih. (1990). Mabahith fi 'Ilm al-Qur'an (Discussions in the Science of the Quran). Dar al-Ilm lil-Malayin.

Suyuti, A. i. A. (2000). Al-Itqan fi 'Ulum al-Qur'an (The Perfection in the Sciences of the Quran). Dar al-Kitab al-Arabi.

Tabatabaei, M. H. (1970). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an (The Balance in Quranic Exegesis). Mu'assasat al-A'lami lil-Matbu'at.

Tabatabaei, M. H. (1983). I'jaz-e Qur'an (The Miraculousness of the Quran). Allameh Tabatabaei Scientific and Intellectual Foundation.

Tabatabaei, M. H. (2000). Qur'an dar Eslam (The Quran in Islam). Islamic Publications Office.

Tehrani, A. (1981). Tawdih al-Rashad fi Tarikh Hasr al-Ijtihad (Clarification of Guidance on the History of Confining Ijtihad).

Uthman, A. F. M. (2001). Min Iftira'at al-Mustashriqin 'ala al-Usul al-'Aqidah fi al-Islam (From the Slanders of the Orientalists Against the Principles of Creed in Islam). Maktabat al-Ubaykan.

Zalmi, M. I. (1984). Asbab Ikhtilaf al-Fuqaha' (Causes of Disagreement Among Jurists).

Zamani, M. H. (2006). Sharq Shenasi va Eslam Shenasi-ye Gharibān (Orientalism and the Islamology of Westerners). Bustan-e Ketab.

Zarqani, M. A. (1979). Manahil al-'Irfan fi 'Ulum al-Qur'an (Fountains of Gnosis in Quranic Sciences). Institute for Humanities and Cultural Studies.

Zuhayli, W. (1992). Al-Qur'an al-Karim Binyatuhu al-Tashri'iyyah wa Khasa'isuhu al-Hadariyyah (The Holy Quran: Its Legislative Structure and Civilizational Characteristics). Dar al-Fikr.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۲/۰۹/۳۰

ارسال

۱۴۰۲/۰۵/۰۳

بازنگری

۱۴۰۲/۰۸/۰۱

پذیرش

۱۴۰۲/۰۸/۰۷

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

عارفی جو م. (1402). تحلیل تطبیقی مفهوم إعجاز تشریعی قرآن کریم رویکردی بر دیدگاه‌های قرآن‌پژوهان مسلمان و خاورشناسان. معرفت و بصیرت اسلامی، 1(1)، 71-98. https://journaliki.com/index.php/journaliki/article/view/301

مقالات مشابه

11-20 از 156

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.